XX гасыр башында Мортаза байның борынгы кунакханәсен реставрацияләү проекты килештерелде
Татарстан Республикасы Балтач муниципаль районының Карадуган авылында ачыкланган мәдәни мирас объектын - Мортаза байның 1911 елгы элеккеге кунакханәсен реставрацияләү планлаштырыла. Эклектика стилендә төзелгән бу корылма XX гасыр башы архитектура стилен чагылдыра һәм нәфис декор белән аерылып тора.
Карадуганга мәшһүрлек XVIII гасырда килә, Екатерина Бөек боерыгы буенча Россиядә Санкт-Петербургтан ерак Себергә - Себер трактына йөзләрчә километрларга сузылган таш түшәлгән юл салына. Халыкта аны кадерле Ци-патша дип йөрткәннәр.
Мортаза бай кунакханәсен төзү урыны очраклы гына сайланмаган - элеккеге почта станциясе янында, шулай ук атаклы «Себер тракты»юлы янында. Бина Кунак йорты булып эшләгән: беренче катта кладовойлар һәм кибет, икенче катта кунакханә номерлары урнашкан. Мортаза байның таш йорты сәяхәтчеләр һәм җирле халык өчен мөһим үзәккә әверелә, чөнки анда халык күп була. Элеккеге постоялый двор хәзерге вакытта да исән.
Совет чорында Мортаза байның элеккеге кунакханәсе бинасы төрле максатларда файдаланылган. 1925 елда анда урта мәктәп ачыла. Моннан тыш, революциядән соң бинага балалар йорты урнашкан. Хәзерге вакытта биредә шагыйрь Муса Җәлилгә һәм «Себер тракты тарихы»на багышланган ике музей урнашкан.
Мәдәни мирас объектларын саклау буенча Татарстан Республикасы Комитеты рәисе Иван Гущин сүзләренә караганда, бинаны реставрацияләү проектында бинаны гамәлдәге функциягә җайлаштыру каралган – бинаның чын элементларын ачыклау һәм саклау, аның югалган элементларын һәм конструкцияләрен торгызу белән музей оештыру.
Проектта фасадны торгызу, түбәләрне ремонтлау, идәннәрне алыштыру, яңа отмостка, тәрәзә һәм ишекләрне алыштыру, балконны торгызу, керү мөмкинлеге өчен уемнарны киңәйтү, түбәләрне алыштыру һәм кирпеч өслеген реставрацияләү каралган. Электр белән тәэмин итү, су һәм канализация системалары яңартылачак, җылылык, вентиляция һәм кондиционер модернизацияләнәчәк. Яңа диварлар һәм бүлгеләр төзү, баскычларны яңадан җиһазлау һәм яңа баскычлар кую, биналарның эчке бизәлеше каралган. Шулай ук территорияне төзекләндерү дә планлаштырылган.