Коткаручы Нерукотворный образы хөрмәтенә һәлак булган сугышчыларга һәйкәл-гыйбадәтханә масштаблы реставрациядән соң кабат килүчеләрне кабул итә
Россиянең иң борынгы мемориаль объектларының берсе - Коткаручы Нерукотворный образы хөрмәтенә һәлак булган сугышчыларга һәйкәл-гыйбадәтханә - масштаблы реставрациядән соң кабат килүчеләрне кабул итә. Казансу елгасы акваториясендәге тарихи бина хәзер көн саен ачык. Гыйбадәтханә ТР рәисе Рөстәм Миңнеханов кушуы буенча реставрацияләнгән. Бу гадәти булмаган бинаның тарихы турында сөйлибез: ни өчен чиркәү Мисыр пирамидасы формасында төзелгән һәм хәрби мемориал булып тора соң?
Гыйбадәтханә-һәйкәл Казан Кремленнән 2 км ераклыкта Казансу елгасы утравында урнашкан, Мисыр пирамидасы рәвешендә дүрт иркен баскычлы итеп эшләнгән. Храмның тышкы кыяфәте Мисыр һәм Грек архитектурасы үзенчәлекләрен берләштерә.
Проектны дөнья архитектурасы өлкәсендә тирән белемгә ия булган танылган архитектор Николай Алферов эшләгән. Аны XIX гасыр башы чорына хас булган мәдәниятләр синтезы идеясе илһамландырган, ул вакытта европа осталары төрле традицияләргә, шул исәптән антик мирас һәм Көнчыгыш экзотикасына актив мөрәҗәгать иткәннәр. 19 гасырның беренче өчтән берендә Европа һәм рус архитектурасында өстенлек иткән ампир стиленә туры килә.
Гыйбадәтханәне төзү 1813 елның июнендә талантлы архитектор Александр Шмидт җитәкчелегендә башланган һәм 1823 елның августында төгәлләнгән. Гыйбадәт кылу тәре йөреше һәм хәрби парад, шулай ук корал һәм туп атулары белән тәмамланган. Пирамидада эшләгән чиркәү Зилант монастырена караган, аның руханилары анда бәйрәм көннәрендә гыйбадәт кылган. 1843 елда Император Николай I карары белән гыйбадәтханәне хәрби ведомствога күчерәләр, ул Төп хәрби мемориалларның берсенә әверелә.
Башта территория тигезлек булган, ләкин еш кына су баскан. Үз тарихында гыйбадәтханәне берничә тапкыр реставрацияләгәннәр, ул язгы су ташу аркасында бик тиз искергән. Храмны кайгыртуны хакимият сәүдәгәрләргә йөкли. Храмның беренче попечительләре Л.Ф. Крупенников һәм П. И. Котелов була. 1830 елда архитектор Петр Пятницкий җитәкчелегендә беренче реставрация эшләре башкарылган. Соңыннан гыйбадәтханә белән җирле үзидарә органнары шөгыльләнгән. 1956 елда Казансу елгасының тигезлеге үзгәрә, бу исә гыйбадәтханә урнашкан утрау төзелүгә китерә.
Соңгы сизелерлек ремонт-реставрация эшләре Татарстан Республикасы Рәисе кушуы буенча 2024-2025 елларда башкарылган, гыйбадәтханәгә элеккеге матурлыгын һәм ныклыгын кайтарган.