Кукмара районында Маскара авылында реставрациядән соң тарихи мәчет ачылды
Бүген, Корбан бәйрәме көнендә, Кукмара районының Маскара авылында комплекслы реставрациядән соң 1791-1793 елларда төзелгән тарихи мәчетне ачу тантанасы булды. Бу мәчет төбәк әһәмиятендәге мәдәни мирас объекты һәм Татарстанда иң борынгы кирпеч авыл мәчетләренең берсе булып тора. Ул интерьерда иртә классицизм элементлары булган Петербург барокко стиле белән аерылып тора.
Мәчет XVIII гасыр ахырында беренче гильдия сәүдәгәре Габдулла Габделсәләм улы Үтәмешев тарафыннан Казандагы «Мәрҗани» мәчете үрнәгендә төзелгән. Мәчет каршында шулай ук мәдрәсә эшләве билгеле, анда ел саен дистәләгән шәкерт белем ала. Мәшһүр дин галиме Шиһабетдин Мәрҗани истәлекләренә караганда, маскарин мәчете үз вакытында зур абруйга ия булган һәм күренекле дин әһелләренең хезмәт урыны булган.
XX гасырның 20 нче еллары башында мәчет ябыла. Озак еллар буена бина авыл хуҗалыгы максатларында файдаланылган. 2000 еллар башында мәчетне реставрацияләү башланган, әмма ул барыбер тәмамланмаган.
2022 елда тарихи мәчеттә рәсми рәвештә реставрация эшләре башланды. Мәчетне реставрацияләү Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуга туры килүе әһәмиятле. Татарстан Республикасының мәдәни мирас объектларын саклау комитеты Татарстан мөфтияте белән берлектә «Бергә саклыйбыз»исемле хәйрия проектын башлап җибәрде. Мәчетне торгызуга республика халкы һәм меценатлар үз өлешләрен кертте. Реставрация эшләре 2022 елның мартыннан 2025 елның маена кадәр барды.
Мәдәни мирас объектларын саклау буенча Татарстан Республикасы Комитеты рәисе Иван Гущин объектта башкарылган реставрация эшләре турында сөйләде. Мәчеттә беренче чираттагы аварияләргә каршы чаралар үткәрелде, аларда фундаментларны көчәйтү, таш диварлардагы ярыкларны ныгыту, цоколь өлешенә инъекция ясау, шулай ук диварларның таш өемнәрен гидрофобизацияләү эшләнде. Шулай ук җир өсте газүткәргечен җир асты методына алыштыру үткәрелде, газ белән тәэмин итү котельнясы белән тәэмин ителде.
Шуннан соң ремонт-реставрация эшләре һәм объектны җайлаштыру эшләре башкарылды. Аерым алганда, декоратив элементлар торгызылган фасадлар реставрацияләнде, стеналарның кирпеч өеме һәм фасадларның штукатур өслеге реставрацияләнде, шулай ук чормада сакланган фрагмент буенча декор фасадларының фриз өлеше периметры буенча яңадан торгызылды.
Натураль һәм тарихи тикшеренүләр нәтиҗәсендә манараның күренеше һәм аның чатыр япмасы торгызылды. Түбә япмалары фальцев кушылмалы металл табакларга алыштырылды, шулай ук су агымы системасы яңартылды. Тәрәзә һәм ишекләрнең столярлык тутырулары торгызылды, шул ук вакытта тарихи тутыруларның рәсеме һәм конфигурациясе торгызылды. Моннан тыш, тәрәзә рәшәткәләре, металл ишекләр һәм тәрәзә капкачлары кебек чүкелгән элементлар реставрацияләнде, шулай ук аутентик чүкелгән түбә куелды. Шулай ук интерьерларны реставрацияләү һәм торгызу эшләре башкарылган.
Интерьерларда стеналарның һәм гөмбәзләрнең штукатур өслегенә комплекслы ремонт һәм реставрация ясалды, профильле йөзлекләр, түшәм тартмалары һәм түшәм розеткалары кебек лепка декорын торгызуны да кертеп. Шулай ук интерьерларны тарихи төсләрне исәпкә алып буяу, шулай ук идән япмаларын алыштыру һәм ремонтлау эшләре башкарылды.
Моннан тыш, эчке һәм тышкы инженерлык системалары да тәртипкә китерелде, шул исәптән җылыту, вентиляция, электр белән тәэмин итү, аз агымлы системалар, су белән тәэмин итү һәм су агызу системалары кебек эчке һәм тышкы инженерлык челтәрләрен ремонтлау, алмаштыру һәм урнаштыру да тәртипкә китерелде.
Тарихи мәчет территориясе комплекслы төзекләндерелде.
Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, бүген реставрациядән соң беренче мәртәбә Татарстан Республикасы Рәисе һәм мөфти Камил хәзрәт Сәмигуллин катнашында мәчеттә Корбан бәйрәме хөрмәтенә Гает-намаз укылды. Намаздан соң кунаклар мәчетнең территориясе һәм комплексы, аның эчке бизәлеше һәм интерьерлары, музей, уку сыйныфлары, шулай ук тәхарәтхан бинасы белән таныштылар. ТР Мәдәни мирас объектларын саклау комитеты рәисе җыелучыларны башкарылган эшләр белән җентекләп таныштырды.
Намаздан соң Рөстәм Миңнеханов барлык мәхәллә кешеләрен Корбан бәйрәме һәм күптән көтелгән реставрациядән соң тарихи мәчет ачылу белән котлады. Ул Кукмара районының Маскара авылындагы мәчет җирле мөселманнарны җәлеп итү һәм яшь буынны тәрбияләү үзәгенә әверелүен теләде.